منطقه كوهستاني طالقان، به فاصله 90 كيلومتري از کرج مرکز استان البرز ، دره كوهستاني و بزرگي بين دو رشته كوه واقع در طرفين آن (رشته كوه طالقان در جنوب و رشته كوه البرز مركزي در شمال) و از غرب ارتفاعات كندوان جاده كرج به چالوس تا 40 كيلومتري شرق قزوين گسترده است. رودخانه شاهرود قلب تپنده و مهمترين جريان آبي طالقان، از جمع شدن دهها نهر كوچك و بزرگ كوهپايه هاي دره طالقان تشكيل شده و از شمال شرقي به جنوب غربي در حال جريان است. در مرکز و پائين طالقان، درياچه و سد طالقان، مهمترين ويزگي منطقه مي باشد. طول و عرض جغرافيائي طالقان به ترتيب، 36 درجه و 12 دقيقه عرض شمالي و 50 درجه و 29 دقيقه طول شرقي اعلام شده است
 

تصويري از سلسله کوه هاي البرز مرکزي طالقان - شاه البرز در سمت راست و کوه هاي خاس در سمت چپ
" گردنه «عسلك» در شرقي ترين قسمت طالقان منتهي به جاده چالوس و گردنه «انگه» در غربي ترين نقطه طالقان، تقريباً 80 كيلومتر فاصله دارند و عرض طالقان از گردنه دوزخ دره واقع در خط الرس كوهاي طالقان جنوبي تا خط الرس كوهاي البرز مركزي واقع در شمال طالقان حدود 20 كيلومتر مي باشد. قله ي زيباي شاه البرز به ارتفاع 4250 متر در وسط و دو قله كوه خاس (خسي چال) با ارتفاع بيش از چهار هزار متر،در سمت چپ رشته كوه البرز مركزي طالقان واقع شده است. كوه كل سنگ (با تلفظ كله سنگ) ما بين قله هاي خاس و شمال سد طالقان - بالاي روستاي سوهان- بسان دژي استوار، در قلب طالقان، قرار دارد


نمائي از منطقه بن دشت روستاي سوهان به سمت دره و کوه هاي جنوبي طالقان
تقريبا تمامي 85 روستاي منطقه در دامنه هاي جنوبي و شمالي دره طالقان، در ارتفاع 1400 تا 2400 متري از سطح دريا در امتداد رودخانه شاهرود و چشمه سارها و انهار تشكيل دهنده آن، و هم چنين در کنار درياچه سد طالقان، پراكنده شده اند، كه به دليل هواي معتدل و خنك، در طول فصول بهار و تابستان، ميزبان هزاران نفر مهمان و توريست و يلاق نشينان استان هاي همجوار هستند

حرفه ي بيشتر مردم اين بخش از استان البرز، در گذشته باغداري، دامداري، و كشاورزي (زراعت و زنبورداري) بوده و امرزه مشاغل مرتبط با امور گردش گري و مشاغل جديد و سبك صنعتي، متداول مي باشد

از نظر زبانشناسي، مردم طالقان به زبان تاتي، و گويشي نزديك به مازني و گيلكي سخن مي گويند. در خود طالقان، به سوي دامنه هاي بالاتر، گويش مردم به مازندراني و گيلاني نزديك تر مي شود



منطقه طالقان از دير باز، به دليل پذيرش زود هنگام مذاهب شيعي و حضور امام زادگان متعدد و گرايش مردم به اهل بيت عصمت و طهارت، آمادگي جان فشاني ايشان در اين زمينه كه احاديث موثقي از ناحيه معصومين ع از اهالي طالقان بعنوان ياران امام زمان عج، نقل حديث شده است، و مدتها حكومت هاي محلي شيعي و احداث برخي قلاع اسماعيليه و سرانجام به دليل اقامت و تربيت دوره نوجواني شاه اسماعيل نزد آل كيا در طالقان و اهميت طالقان در حكومت صفويه و نقش موثر در دوران قاجار، كه حتي منافع برخي مزارع طالقان، وقف مسجد شاه تهران شده بود و حضور موثر طالقاني ها در دوران معاصر، اين ديار همواره مهد دانشمندان و بزرگان در حوزه هاي مختلف علمي و ادبي و سياسي بوده است

 

مشاهیر طالقان

• سید محمود علایی طالقانی نخستین امام جمعه پس از انقلاب و اعظم طالقانی فرزند وی

سید محمود علایی طالقانی (۱۳ اسفند ۱۲۸۹ - ۱۹ شهریور ۱۳۵۸) روحانی شیعه، سیاست‌مدار از فعالین نهضت ملی شدن نفت و نهضت مقاومت ملی، از بنیانگذاران جبهه ملی دوم، از بنیانگذاران نهضت آزادی ایران، عضو مجلس خبرگان قانون اساسی و نخستین امام جمعه تهران پس از انقلاب ۵۷ بود.

وی در ۱۳ اسفند ۱۲۸۹ خورشیدی ( برابر با روز یکشنبه ۴ ربیع الاول ۱۳۲۹ قمری) در خانواده‌ای اهل علم و دارای روحیات انقلابی در روستای گلیرد طالقان دیده به جهان گشود، پدرش ابوالحسن علایی طالقانی نخستین استاد وی بود.

• میرابوالفضل عنقای طالقانی

جلال الدین علی میرزا ابوالفضل عنقا (۱۲۶۶-۱۳۳۳ق) احیاگر سلسله عرفانی اویسیه و بزرگ خاندان «عنقا» است. تحصیلات اولیه خود را در شهر قزوین گذراند.

پدرش علی بن هاشم کرکبودی طالقانی اولین استاد او بود. جلال الدین در همان شهر در حوزه درس سیدرضی حکیم اللهی، حکمت و کلام آموخت. آقا سیدعلی صاحب حاشیه بر قوانین الاصول و شیخ محمدصادق برغانی و آخوند ملا علی النقی خیارجی قزوینی او را در فقه و اصول استاد کردند. میرزا ابوالفضل در آغاز ۱۹ سالگی (۱۲۸۴ق) اقامت در تهران را وجهه همت خویش کرد تا به خوشه چینی از خرمن معارف اساتید بزرگی چون آقا محمدرضا و آقا علی زنوزی (مشهور به مدرس) و حاج ملا هادی مدرس (شاگرد صاحب جواهر) و آقا سیدعلی قزوینی (مشهور به علاقبند) در زمینه‌های حکمت و کلام، فقه، اصول، علم نقطه و اسرار حروف و ریاضیات بپردازد؛ البته با این تفاوت که او در تهران دیگر فقط شاگرد نبود بلکه به تدریس علوم متداول آن روزگار هم همت گماشته بود. عنقا که در جوانی خود تحت تأثیر دایی اش سیدحسین قریشی ذهبی، آشنای اهل تصوف و عرفان قزوین شده بود در تهران نیز دست ارادت از دامان اهل تصوف برنداشت و با کسوت روحانیت به محفل عرفانی شیخ محمد جاسبی (متخلص به فنا) پیوست.

• درویش عبدالمجید طالقانی از ده مهران ابداع کننده نستعلیق خط

درویش عبدالمجید طالقانی ( مهرانی ) (۱۱۵۰ - ۱۱۸۵ه‍.ق/۱۷۳۷-۱۷۷۱م) خوشنویس، شاعر و عارف شهیر ایرانی است. او متخلص به «مجید» بود و بزرگترین خوشنویس خط شکسته‌نستعلیق در تاریخ خوشنویسی ایران به شمار می‌رود. وی در خط شکسته مانند میرعماد در نستعلیق استاد بوده‌است و این خط را به پایه‌ای رسانید که تاکنون کسی بدان نتوانسته‌است برسد.

وی در حدود سال ۱۱۵۰ هجری قمری در روستای مهران از توابع طالقان قزوین دیده به جهان گشود. در اوان جوانی رهسپار اصفهان شد و به کسوت فقر مشرف گردید و در آن حال به مشق خط روی آورد. در آغاز از روی خط میرعماد به‌تمرین و تعلم پرداخت و در این تجربه به‌کمال رسید. امّا چون دید نام نامی و آوازه بزرگ استاد، جهانگیر است و او که خود عشق به جاودانگی داشت، در بارقه اشتهار میرِ بزرگ، پرتوی نخواهد یافت، روی به خط شکسته آورد. و استعداد شگرف خود را در کامل کردن این خط زیبا به کار آورد و زمینه خط میراث استادان گذشته را مثل شفیعا کمال بخشید.^[۲] تا به‌جایی رسید که خط شکسته او در زیبایی و ملاحت و استواری به اوج رسید و بدون رقیب شد.

درویش مردی عارف و منزوی بود و عمر را به تجرد سپری ساخت. دوران زندگی او مصادف با افول ام‍پراتوری صفوی و هرج و مرج‌های سیاسی و اجتماعی آن دوران بود. درویش در سال ۱۱۸۵ در اثر ابتلا به بیماری مالاریا چشم از دنیا فرو پوشید و پیکرش در فضای جلوخان «تکیه میر» در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد. این مکان بعدها به «تکیه درویش عبدالمجید» شهرت یافت.

• جلال آل احمد از ده اورازان و نویسنده معاصر و شمس آل‌احمد برادر وی

جلال آل احمد در ۱۱ آذر ۱۳۰۲ در خانواده‌ای مذهبی-روحانی به دنیا آمد. وی پسر عموی آیت‌الله طالقانی بود ^[۱]. دوران کودکی و نوجوانی جلال در نوعی رفاه اشرافی روحانیت گذشت. پس از اتمام دوران دبستان، پدر جلال، سید احمد طالقانی، به او اجازه ی درس خواندن در دبیرستان را نداد. اما او که همواره خواهان و جویای حقیقت بود به این سادگی تسلیم خواست پدر نشد.

• درویش‌خان (غلامحسین درویش) استاد موسیقی ایرانی در اواخر دوره قاجار

غلامحسین درویش (۱۲۵۱، تهران - ۲ آذر ۱۳۰۵، تهران^[۱]) معروف به «درویش‌خان» از هنرمندان نامی و استادان موسیقی ایرانی در اواخر دوره ی قاجاریه است.

غلامحسین درویش، در سال ۱۲۵۱ هجری خورشیدی در تهران زاده شد. پـدرش حاجی بشیر از اهالی طالقان و مادرش از ترکمانان بود.^[۱] علت شهرت وی به نام درویش خان، این بود که پدرش هنگام صدا زدن وی، از لفظ «درویش» استفاده می‌کرد و همین نام بعدها به عنوان نام خانوادگی غلامحسین برگزیده شد و او به درویش خان یا غلامحسین خان درویش معروف شد.

شمس‌الدین سادات آل‌احمد (زادهٔ تیرماه ۱۳۰۸ – درگذشتهٔ ۱۴ آذر ۱۳۸۹) نویسنده و محقق ایرانی‌ بود.

وی دانش‌آموخته فلسفه و علوم تربیتی‌بود در مدت‌ها دبیر آموزش و پروش بود^[۱].

وی در ۱۴ آذر ۱۳۸۹ درگذشت^{[۲] [۳]}. او برادر جلال آل‌احمد است.

از کارهای او در زمینه تصحیح متون می‌توان به «طوطی‏نامه» یا «جواهر الاسمار» اشاره کرد که 31 سال پیش به چاپ رسید. دیگر آثار شمس آل‌احمد عبارتند از: «گاهواره»، «عقیقه»، «مجموعه قصه قدمایی»، «سیر و سلوک»، «از چشم برادر» و «حدیث انقلاب».

• شیخ مرتضی طالقانی دیزانی، استاد آیت الله مرعشی نجفی و علامه محمدتقی جعفری

شیخ مرتضی طالقانی (زاده: ۱۲۷۴ هجری قمری دیزان طالقان - درگذشت: ۱۳۶۳ هجری قمری نجف) حکیم، فقیه و از شخصیتهای معنوی معاصر شیعه است.

مرتضی طالقانی در سال ۱۲۷۴ هجری قمری در روستای دیزان [طالقان]] به دنیا آمد. پدرش مولی آقا جان طالقانی بود. وی در همانجا زندگی کرد و به شبانی مشغول بود. او بعد از چهل سالگی و در پی یک تحویل روحی تحصیل را آغاز کرد. ابتدا در یک مکتب محلی خواندن و نوشتن را آموخت سپس در تهران مقدمات و سطح را به پایان رساند. سپس برای تحصیلات عالی به اصفهان و آنگاه نجف مهاجرت کرد و با حضور در درس محقق خراسانی

:: موضوعات مرتبط: دانستنیهای طالقان , ,
:: برچسب‌ها: منطقه كوهستاني طالقان , درباره شهرستان طالقان ,